"HELP: Onze kleuter wordt een clown als we bezoek hebben"

dossier Maandelijks mogen we op online consultatie bij experte Karolien Raeymaekers, klinisch psycholoog-gedragstherapeut en auteur van Denk als je peuter/kleuter. Deze keer namen we een vraag mee van Bill, wiens kindje wel heel enthousiast reageert als er iemand over de vloer komt. Zodanig enthousiast zelfs dat ze nog nauwelijks aan praten toekomen... Papa Bill (37): In coronatijden hechten we heel wat belang aan de beperkte sociale contacten die wel kunnen. Jack, ons zoontje van vijf jaar, brengt ons echter telkens weer het schaamrood op de wangen. Hij is een superfijn kereltje, maar wanneer er bezoek langskomt, verandert hij op slag in een drukke ‘clown’, die niet toelaat dat volwassenen een rustig gesprek kunnen aangaan. Een bezoek eindigt helaas vaak op een vreemde manier: mensen voelen dat de situatie escaleert en geven vroeger dan gepland aan dat ze ons 'zullen laten'. Vandaar mijn vraag:

Hoe zorg je voor een rustig en aangenaam bezoek met een kleuter in huis?

Karolien: "Ook voor peuters en kleuters is bezoek van tante Lies, de buurman of jouw beste vriendin een heel fijn moment. Door de ogen van een peuter of kleuter zijn ze allen potentiële toeschouwers, speelkameraadjes of trouwe supporters. Dat zorgt voor heel wat enthousiasme. Enthousiasme dat vaak luid, druk en zonder enige rem wordt getoond. Dat je als ouder een ander plan in gedachte had voor dit gezellig samen zijn, daar staat een kleuter niet bij stil. Als volwassene denk je dat niet alles tekst en uitleg vraagt. Bij dagelijkse situaties zijn de verwachtingen toch duidelijk? Niets is minder waar. Peuters en kleuters hebben nog erg veel voorspelbaarheid nodig, met duidelijke handvaten of instructies. Bedenk immers maar even het verschil tussen een bezoekje van oma en opa of een lunchmoment met je beste vriendin. Bij aankomst van de grootouders krijgt jouw kleuter vaak onverdeelde aandacht: knuffels en zoentjes à volonté, fier mogen ze het nieuwe speelgoed tonen en een uitgebreid verslag van de schoolweek kan worden verteld. Maar als de vriendin van mama er is, begin je meteen zelf te praten en moet jouw zoon of dochter plots stil zijn, zijn beurt afwachten en even alleen spelen. ‘Niet eerlijk!’, denkt een kleuter. In zijn hoofd duurt dat wachten eindeloos en bijna onmogelijk lang. Jouw kleuter heeft geen idee hoe zich af te leiden in tussentijd. Het enige wat voor hem telt, is meteen deel uitmaken van deze leuke dag.

Wat kan je doen?

Probeer preventief jouw kleuter te betrekken bij dit leuk bezoekje. Geef een duidelijke opdracht, passend bij de situatie. Zo kan jouw kleuter bijvoorbeeld ober zijn en bestellingen opnemen. Met een papiertje en een balpen in de hand vraagt die aan elke gast wat ze wensen. In een speelkeukentje kan hij de gerechten klaarmaken als een echte chefkok.

Laat menukaarten ontwerpen of vraag om naamkaartjes voor de feesttafel te maken. Een dubbelgevouwen A4 papier nodigt uit om een mooie tekening te maken en kan als voorblad van die menukaart dienen. Wasknijpers kunnen met wat stiften of glitterstickers versierd worden. Knijp ze aan de wijnglazen, zodat ieder zijn plaats aan de tafel kent.

Loopt het toch uit de hand? Probeer dan het BBBB-beleid: Benoem- Begrijp- Begrens- Benoem het positieve en de alternatieven.

Benoem het gevoel en toon begrip, zo kan dat grote gevoel wat zakken. Een peuter of kleuter heeft zelf nog weinig controle over al die emoties. Vaak gaat zijn gevoel nog van 0 naar 100 in geen tijd. Zowel boosheid, verdriet als enthousiasme kan een peuter of kleuter heel snel overspoelen. Zelf dat gevoel matigen, lukt amper voor een jong kindje. Druk je de situatie en het gevoel in woorden uit, dan help je hem die emotiedimmer te vinden en 'het volume' net iets minder hard te zetten. Wees duidelijk in je communicatie en begrens wat hij doet, niet hoe hij zich voelt. Minder luid schreeuwen of niet op de tafel slaan, dat kan een kleuter stoppen. Stoppen met dolenthousiast zijn of zijn boosheid wegtoveren, dat is een onmogelijke opdracht. Help ten slotte met een waaier aan alternatieven en geef concrete voorbeelden van datgene wat wél mag. Jouw kleuter heeft immers nog een erg beperkt arsenaal aan oplossingsstrategieën en jouw input en inspiratie is daarbij een grote en noodzakelijke hulp. Concreet voorbeeld:

Benoem het gevoel en toon begrip: ‘Ik zie dat je heel blij bent en graag ook iets zou vertellen. Dat begrijp ik wel, want mama wil ook een heleboel vertellen aan tante Lies.’
Begrens het gedrag, niet het gevoel: ‘Druk lopen in huis doen we niet’
Benadruk het positieve en help jouw kleuter met het bedenken van wat wél kan: ‘Je bent vast een heel goede helper! Kom mee, jij mag als een echte ober met de chipjes rondgaan. Kan je daarna voor ons een mooie tekening maken? Dan mag je die als verrassing op ieders bord leggen’.